GÖLGE VARSA IŞIK DA VAR
Aydınlık ve karanlık, birbirlerine zıt durumlar olarak ışığın varlığı ya da yokluğu temelinde şekillenir. Bu doğrultuda ışık, aydınlık ve karanlık arasındaki ilişkiyi belirleyen temel unsurdur. Zıtlıklar aynı zaman ve aynı mekânda bir arada beraber olamazlar. Fakat, aynı mekânda farklı zamanlarda veya aynı zamanda farklı mekanlarda bulunabilirler. Işık mekânda var olduğunda aydınlık, olmadığında ise karanlıktır. Burada belirleyici ve asıl olan bir üçüncüdür; Işık.
Aydınlık ve karanlık ışığın varlığı ve yokluğu temelinde şekillenirken, ışığın varlığı halinde karanlıktan iz taşıyan bir diğer unsur ortaya çıkar. Gölge.
Gölge için benzersiz bir durum söz konusudur. Tam aydınlık ya da karanlık olmadan hem aydınlıktan hem de karanlıktan iz taşır. Işığın aşamayacağı bir engelle karşılaşması sonucu kısmi karanlık olarak mekâna düşmesinin sonucunda oluşur. Başka bir deyişle, aydınlık ve karanlık, aynı mekânda birbirine yer göstererek gölgeyi oluşturur ve gölge, bu paylaşımın melez bir ifadesi haline gelir. Gölge, tam aydınlık değildir çünkü karanlığın etkisi vardır; tam karanlık değildir çünkü aydınlığın etkisi mevcuttur. Düştüğü mekânda ışığın etkisiyle kısmi karanlık form halinde sürekli ve kesintisiz bir başkalaşım gösterir. Gölgenin bu özelliği İslam inancındaki başka bir kavramı oluşturur. Vakit.
Vakit, dini pratiklerin belirli zaman dilimlerinde gerçekleştirilmesini ifade eder ki, bu pratikler güneşin ve ayın hareketlerine göre (namaz, oruç, hac) belirlenir. Bu zaman dilimlerini de mekâna düşen ışığın açısı ve kuvveti belirler, bu da dini pratiklerin ritmini oluşturur. Dini pratiklerin bu kozmik düzen içerisinde sürekli ve kesintisiz olarak devam etmesi bir yandan zaman dahil yaratılan her şeyin geçiciliğini anlatırken diğer yandan evrensel ritmin insanoğlunun fıtratıyla uyumunu hatırlatır.
Yaşadığımız kozmik sistemde güneş ışığının doğrudanlığı ve güneşi aynalaması sonucu gecenin içinde kendine yer bulan ay ışığı temel belirleyici olmuştur. Işık dolayısıyla gölge, gölge dolayısıyla vakit insan fıtratında ve İslam inancında bu kadar değerliyken…
3. Yeditepe bienali özelinde kendimize bir soru sorduk; klasik sanatlarda Işığı ve gölgeyi kullanmanın
VAKTİ GELDİ Mİ?
